Ξέφρενοι ρυθμοί, πολύχρωμες στολές, χορός είναι τα κύρια χαρακτηριστικά των καρναβαλιών που διοργανώνονται σε διάφορα μέρη της Ελλάδας με κάποια από αυτά μάλιστα να είναι ιδιαιτέρως δημοφιλή!
Και αφού σιγά - σιγά οι αποκριάτικες μέρες πλησιάζουν, κάνουμε μια βόλτα από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη, στα μεγαλύτερα και δημοφιλέστερα καρναβάλια και στα γνωστά αλλά και λιγότερο γνωστά έθιμα που λαμβάνουν χώρα κυρίως την Κυριακή των Αποκριών.
Πάτρα: Το θρυλικό καρναβάλι
Το μεγαλύτερο και το πιο θρυλικό ελληνικό καρναβάλι διοργανώνεται κάθε χρόνο στην αιώνια φοιτητούπολη, σε μια γιορτή γεμάτη χρώματα, κόσμο και μουσικές. Ξεκίνησε πριν από 180 χρόνια και πλέον αποτελεί ένα έθιμο-σήμα κατατεθέν της πόλης.
Με το κλασικό μότο το «Πατρινό Καρναβάλι για πάντα», ο νούμερο ένα καρναβαλικός προορισμός, μας καλεί κάθε χρόνο να μπούμε στον μαγικό κόσμο του με πολύ κέφι, χορό, τραγούδι και μεγάλα άρματα με επίκαιρο και περιπαιχτικό πάντα θέμα.
Από τις πολλές παράλληλες τοπικές εκδηλώσεις διαχρονικά ξεχωρίζουν, τα Μπουρμπούλια, χοροί όπου οι άνδρες διαλέγουν την ντάμα τους χωρίς να τη ξέρουν αφού οι γυναίκες φορούν μόνο ένα μαύρο ντόμινο και μια μαύρη μάσκα.
Η ιστορία του
Την δεκαετία του 1870 εμφανίζονται τα πρώτα καρναβαλικά άρματα, ενώ το ολοκαίνουργο τότε δημοτικό θέατρο «Απόλλων» παραχωρείται για την πραγματοποίηση των πρώτων δημόσιων αποκριάτικων χορών. Την πρώτη δεκαετία του 1900 μετέχουν στο καρναβάλι άτομα απ’ όλες τις κοινωνικές τάξεις και καθιερώνεται ο αυγοπόλεμος με κέρινα αυγά γεμάτα κομφετί, που θεωρείται ο πρόδρομος του σημερινού σοκολατοπόλεμου.
Κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής και του εμφυλίου σταματούν οι εκδηλώσεις του καρναβαλιού και ξεκινούν πάλι το 1951 με τους μουσικούς ομίλους του «Ορφέα» και της «Πατραϊκής Μαντολινάτας» να πρωτοστατούν στη διοργάνωσή του. Από το 1952 την διοργάνωση του καρναβαλιού αναλαμβάνει ο Δήμος Πατρών, ενώ το 1966 εμφανίζεται ένα νέο ομαδικό παιχνίδι, ο «Κρυμμένος Θησαυρός».
Το Πατρινό Καρναβάλι και η πόλη
Φέτος, η κορύφωση του Πατρινού Καρναβαλιού του 2019, θα γίνει στις 9 και 10 Μαρτίου. Για ακόμα μία χρονιά μεγάλοι πρωταγωνιστές θα είναι οι περίπου 30.000 νέοι και νέες της Πάτρας, που θα πάρουν μέρος στην νυχτερινή ποδαράτη παρέλαση, καθώς και στην μεγάλη παρέλαση της Κυριακής.
Αν επισκεφθείτε την πόλη ενόψει των Αποκριών, μην παραλείψετε να κάνετε μια βόλτα στο μεσαιωνικό κάστρο του 6ου αιώνα, στο χαμάμ και τα ρωμαϊκά μνημεία, ενώ επιβάλλεται μια στάση στην Άνω Πόλη, που φημίζεται για επικά φαγοπότια συνοδεία τοπικών κρασιών στους πεζόδρομους που σφύζουν από ζωή κάθε ώρα της μέρας και της νύχτας!
Κέρκυρα: Καρναβάλι… Βενετσιάνικο!
Στην πόλη με τα βενετσιάνικα στοιχεία, τα αποκριάτικα έθιμα αναβιώνουν κάθε χρόνο, με επιρροές από την διονυσιακή λατρεία της αρχαίας Ελλάδας αλλά και τους Βένετους.
Η ιστορία του
Το Καρναβάλι της Κέρκυρας αναβιώνει την εποχή των Βενετών και επί 450 και πλέον χρόνια φθάνει ως τις μέρες μας κάθε χρόνο αναγεννημένο. Οι Βενετσιάνοι με το πολυάριθμο προσωπικό που κατοικούσε στην πόλη (στρατιωτική και διοικητική ιεραρχία), είχαν φέρει τα δικά τους καρναβαλικά έθιμα (που είχαν τις ρίζες τους στα Ρωμαϊκά Σατουρνάλια) και τον δικό τους τρόπο διασκέδασης, που μπόλιασε την ντόπια παράδοση και γέννησε το Κορφιάτικο Καρναβάλι.
Τα έθιμα
Το καρναβάλι της Κέρκυρας, είναι ήδη ονομαστό, υπάρχουν όμως και λιγότερο γνωστά τοπικά έθιμα που λαμβάνουν χώρα την περίοδο των Αποκριών. Βασικό έθιμο στην Κέρκυρα κατά τη διάρκεια του Τριωδίου, είναι το έθιμο της «Πετεγολέτσας», καθώς η σάτιρα είναι ένα από τα έντονα στοιχεία του.
Η «Πετεγολέτσα» ή πέντε γόλια, δεν είναι άλλο από «πικάντικα» κουτσομπολιά που διεξάγονται θεατρικά στις «φανέστρες», δηλαδή τα μικρά μπαλκονάκια και παράθυρα των ιδιόμορφων ψηλών κερκυραϊκών σπιτιών. Εκεί οι γυναίκες βγαίνουν στα μπαλκόνια και βγάζουν «όλα τα άπλυτα στη φόρα». Η συζήτηση που αναπτύσσεται, πάντα με την κερκυραϊκή διάλεκτο, δεν αφήνει κανέναν από έξω… Τα εν οίκω γίνονται… εν δήμω και οι πολιτικοί τα ακούνε για τα καλά. Η συζήτηση εξελίσσεται πάντα σε έναν μεγάλο καυγά, ενώ ο σαρκασμός και η έμπνευση των ηθοποιών προκαλούν άφθονο γέλιο στους θεατές που συγκεντρώνονται στις πλατείες, κατά εκατοντάδες.
Η καρναβαλιστική παρέλαση
Αυτό που ξεχωρίζει όμως, είναι η μεγάλη καρναβαλιστική παρέλαση που διεξάγεται κάθε χρόνο στην πλατεία Σπιανάδα, γνωστή σε όλους ως πλατεία Λιστόν, μετατρέποντας την Κέρκυρα σε μία πόλη της Αναγέννησης! Οι εκδηλώσεις του καρναβαλιού ολοκληρώνονται κάθε χρόνο με το «κάψιμο του σιορ Καρνάβαλου». Πρόκειται για ένα μοναδικό δρώμενο πλούσιο σε αθυροστομία και σαρκασμό. Οι Κερκυραίοι θα τον κάψουν, καίγοντας μαζί του και το κακό και εξαγνίζοντας με αυτό τον τρόπο το νησί. Σε αρκετά χωριά της Κέρκυρας αναβιώνει το έθιμο του «Κορφιάτικου Γάμου», αλλά και ο «Χορός των Παπάδων».
Ξάνθη: Κάψιμο του «Τζάρου»
Το καρναβάλι της Ξάνθης έχει γίνει σημείο αναφοράς για όλη την Βόρεια Ελλάδα και όχι μόνο, καθώς αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο της χώρας, μετά την Πάτρα. Χιλιάδες φοιτητές αλλά και επισκέπτες από όλες τις μεριές της χώρας, με αφορμή την γιορτή των Αποκριών, έρχονται στην πόλη για να περάσουν ένα τριήμερο διασκέδασης, χορού και γλεντιού, αλλά και για να θαυμάσουν τις ομορφιές αυτού του γραφικού τόπου.
Αποτελεί την ιδανική αφορμή για να επισκεφτούμε την υπέροχη παλιά πόλη, με τα λιθόκτιστα σοκάκια και τα αρχοντικά με τα χαγιάτια, την συγκλονιστική κουζίνα, και φυσικά τα φαντασμαγορικά τοπία γύρω. Φέτος, ο δημοφιλής θεσμός με τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής στην πόλη με τα «Χίλια Χρώματα», που μετράει πλέον 53 χρόνια διεξαγωγής με 100.000 συμμετέχοντες κάθε χρόνο, θα πραγματοποιηθεί από τις 4 έως και τις 10 Μαρτίου.
Το καρναβάλι εδώ, από τα πλέον φημισμένα, ξεκίνησε ως αναβίωση λαϊκών αποκριάτικων εθίμων τo 1966, περιλαμβάνεται στις θρακικές λαογραφικές εορτές, με πολλές τοπικές εκδηλώσεις, ενώ πλέον μας υποδέχεται με προγράμματα γύρω από τη μουσική, το χορό αλλά και διάφορα πολιτιστικά δρώμενα! Επίσης, για τους λάτρεις της νυχτερινής διασκέδασης, όλα τα bars της πόλης συγχρονίζονται στους ρυθμούς του καρναβαλιού!
Η παρέλαση και το «Κάψιμο του Τζάρου»
Από τις κορυφαίες στιγμές του ξανθιώτικου καρναβαλιού είναι η παρέλαση των παραδοσιακών συλλόγων, η παιδική παρέλαση των σχολείων και φυσικά η κεντρική παρέλαση που θα πραγματοποιηθεί αυτή την χρονιά την Κυριακή 10 Μαρτίου μαζί με το γνωστό έθιμο, το «Κάψιμο του Τζάρου». Αποτελεί ένα φαντασμαγορικό υπερθέαμα, που σηματοδοτεί το τέλος του καρναβαλιού. Πλήθος κόσμου, ντόπιοι και επισκέπτες, παρακολουθούν τη λήξη των θρακικών λαογραφικών εορτών!
Ο «Τζάρος» κατά τους ντόπιους ήταν ένα κατασκευασμένο ανθρώπινο ομοίωμα, τοποθετημένο πάνω σε έναν σωρό από πουρνάρια. Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς καιγόταν στο κέντρο αλάνας, «ξορκίζοντας» έτσι το κακό. Μετά το «κάψιμο του Τζάρου», ακολουθεί γλέντι μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Ο φετινός τίτλος των καρναβαλικών γιορτών θα έχει θέμα τον …έρωτα.
Κοζάνη: οι περίφημοι «Φανοί»
Η πόλη της Κοζάνης είναι φημισμένη για τις αποκριάτικες εκδηλώσεις της, που συνεχίζουν αναλλοίωτα τα παλιά έθιμα. Πέρα από τα καρναβάλια, τις πομπές, τα κεράσματα και τους χορούς, οι περίφημοι «Φανοί» επανέρχονται στο προσκήνιο και φέτος, για να βάλουν κυριολεκτικά φωτιά σε κάθε γωνιά της πόλης. Ο «Φανός», ο συμβολικός «βωμός» της αποκριάτικης εορταστικής φωτιάς, ανάβει εδώ και πολλούς αιώνες στην Κοζάνη.
Κάθε χρόνο, με μια μεγάλη αποκριάτικη παρέλαση στους κεντρικούς δρόμους της πόλης και το ταυτόχρονο άναμμα των 14 φανών σε όλες της γειτονιές της, οι Απόκριες γιορτάζονται σε κάθε γωνιά της πόλης! Ντόπιοι και επισκέπτες χορεύουν υπό τους ρυθμούς των πνευστών και των χάλκινων, με συνοδεία άφθονου κρασιού!
Οι «φανοί», οι μασκαράδες που περιφέρονται σε όλη την πόλη, οι λαϊκοί οργανοπαίκτες και οι μπάντες στους δρόμους, το κρασί, τα «κιχιά» και τα κεράσματα σε όλους, η έντονη σκωπτική διάθεση και η καθολική συμμετοχή στα δρώμενα, κυριαρχούν παντού!
Με προεξάρχουσα την κεντρική πλατεία, όπου την Κυριακή της Αποκριάς ανάβει ο μεγάλος «Φανός», ακολουθούν οι μικρότεροι συνοικισμοί που ανάβουν ταυτόχρονα τους δικούς τους «Φανούς»… για να ξεκινήσει μια ξέφρενη γιορτή καθαρά διονυσιακού χαρακτήρα. Το κρασί ρέει άφθονο, το ίδιο και τα τοπικά εδέσματα, ενώ το γλέντι κρατάει μέχρι τα ξημερώματα της Καθαρής Δευτέρας.
Ιωάννινα: Το έθιμο της «Τζαμάλας»
Η νύχτα της Αποκριάς στα Γιάννενα και οι φωτιές στην πόλη… Κάθε πλατεία και μία μεγάλη φωτιά! Τα κλαρίνα… στενάζουν γύρω από τις φλόγες που φωτίζουν τα πρόσωπα. Το κρασί και το τσίπουρο ρέουν σε αφθονία. Μικροί, μεγάλοι, μασκαρεμένοι, παραδίδονται σε ένα ξενύχτι, που κρατάει μέχρι το ξημέρωμα. Είναι μία ιεροτελεστία εξαγνισμού, που διώχνει το κακό και έρχεται από πολύ παλιά.
Είναι η νύχτα της Αποκριάς στα Γιάννενα, που έχει τη δύναμη της φωτιάς, είναι το έθιμο της «Τζαμάλας», που κάθε εποχή έχει τον δικό του συμβολισμό. Οι «Τζαμάλες», οι αποκριάτικες φωτιές, θα ανάψουν σε διάφορες συνοικίες της πόλης των Ιωαννίνων το βράδυ της τελευταίας Κυριακής της Αποκριάς, πριν τη νηστεία της Σαρακοστής. Έθιμο που υπάρχει από τον 19ο αιώνα στα Γιάννενα, αναβιώνει αδιάλειπτα από τη δεκαετία του ‘80 μέχρι και σήμερα. Οι «Τζαμάλες» ζεσταίνουν από την παγωνιά της περιοχής, ενώ με το άναμμα της πρώτης σπίθας… δίνεται το σύνθημα να ξεκινήσει η μεγάλη γιορτή.
Kάθε χρόνο οι κάτοικοι κάθε γειτονιάς συναγωνίζονται για το ποια γειτονιά θα κάνει την πιο φανταχτερή γιορτή! Όλη η πόλη ξεχύνεται στους δρόμους και το γλέντι κρατάει ως τα ξημερώματα! Το έθιμο, αποτελεί μια ιεροτελεστία εξαγνισμού, που έχει ως σκοπό να «ξορκίσει» το κακό.
Νάουσα: «Γενίτσαροι και Μπούλες»
Ένα από τα πιο ιδιαίτερα ελληνικά καρναβάλια, αυτό της Νάουσας, έχει το δικό του, μοναδικό τοπικό χρώμα και έθιμα που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού!
Με διονυσιακή καταγωγή, το ιδιαίτερο και βασικότερο στοιχείο είναι το έθιμο «Μπούλες» ή κατ’ άλλους «Γενίτσαροι και Μπούλες». Ένα έθιμο με βαθιές ρίζες, που στο πέρασμα της μακραίωνης ιστορίας του ενσωμάτωσε στοιχεία της τοπικής παράδοσης και των ηρωικών αγώνων. Την μεγαλύτερη ακμή του γνώρισε στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα και φθάνει αναλλοίωτο μέχρι τις μέρες μας.
Το έθιμο ξεκινάει την πρώτη Κυριακή της Αποκριάς, συνεχίζεται την Δευτέρα – τα μπουλούκια επισκέπτονται τα σπίτια των μελών τους και γλεντούν-, επαναλαμβάνεται την Κυριακή της Αποκριάς και συνεχίζεται την Καθαρή Δευτέρα όπου όλα τα μπουλούκια συναντώνται στην περιοχή Σπηλαίου για να γλεντήσουν με παραδοσιακές πίτες, γλυκά του ταψιού και άφθονο κρασί.
Την Κυριακή της Αποκριάς υπό τους χαρακτηριστικούς ήχους του νταουλιού και του ζουρνά, οι επισκέπτες κατευθύνονται προς το Δημαρχείο όπου και κορυφώνεται η γιορτή. Στο ρυθμικό άκουσμα του Ζαλιστού, η Μπούλα βγαίνει στο παράθυρο και με χαρακτηριστικές ρυθμικές κινήσεις του σώματος της, ώστε να κουδουνίζουν τα κρεμασμένα στο στήθος της νομίσματα, χαιρετάει το μπουλούκι ενώ λίγο μετά κατεβαίνει κάτω, ενσωματώνεται στο πλήθος και όλοι μαζί συνεχίζουν την περιοδεία μέχρι να πάρουν την επόμενη Μπούλα. Σταδιακά σχηματίζεται μια παρέλαση με ανθρώπους όλων των ηλικιών, να συμμετέχουν στην αναβίωση του εθίμου.
Πέραν των Καρναβαλίστικων εκδηλώσεων, η ίδια η πόλη προσφέρεται τόσο για βόλτες με ενδιαφέρον αρχιτεκτονικό, όσο και για εξορμήσεις στη γύρω περιοχή –δύο καταπληκτικά χιονοδρομικά κέντρα, πολλοί αρχαιολογικοί χώροι (μεταξύ των οποίων η υπέροχη Βεργίνα), η Έδεσσα με τους καταρράκτες της και η Βέροια με την υπέροχη παλιά της πόλη βρίσκονται σε πολύ κοντινή απόσταση, μία επίσκεψη λοιπόν επιβάλλεται!
Ρέθυμνο: Ο «αρκουδίστικος χορός»
Ολοένα και πιο επιτυχημένο κάθε χρόνο κι έχοντας κλείσει ήδη έναν αιώνα ζωής, το Ρεθεμνιώτικο καρναβάλι κατέχει τα πρωτεία στην Κρήτη. Ένα µοναδικό… πάρτι που διαρκεί τρεις εβδοµάδες µε µουσική, χορό, θέατρο, παρελάσεις για µικρούς και µεγάλους και φυσικά το µεγαλύτερο… κυνήγι θησαυρού σε όλο τον κόσµο, βάσει του βιβλίου Guiness!
Το έθιμο της παλιάς αυτής Ρεθεμνιώτικης Αποκριάς του περασμένου αιώνα, το «Κυνήγι του κρυμμένου θησαυρού», είναι το highlight των εορταστικών εκδηλώσεων! Το ξακουστό καρναβάλι του νησιού, αποτελεί μια ακόμα αφορμή να επισκεφθούμε την υπέροχη παλιά πόλη του Ρεθύμνου, με τα βενετσιάνικα αρχοντικά, τα πλακόστρωτα σοκάκια και το παραθαλάσσιο κάστρο, το φαντασμαγορικό τοπίο γύρω από τη Λίμνη του Κουρνά, 27 χλμ. έξω από την πόλη, τα φαράγγια και τα μονοπάτια γύρω από την πόλη που είναι αυτή την εποχή ιδανικά για φυσιολατρικές πεζοπορίες.
Φέτος, όπως και κάθε χρόνο, μας περιμένει με μπόλικη τσικουδιά, πολλά αποκριάτικα parties, χορούς μεταμφιεσμένων και κυνήγι θησαυρού κατά την διάρκεια της αποκριάς, αλλά και κρητικές καντάδες: ριζίτες, λυράρηδες και βρακοφόροι από παραδοσιακά φωνητικά σύνολα θα ξεκινήσουν από την πλατεία Αγνώστου Στρατιώτη για ένα τουρ σατυρικής μαντινάδας στους κεντρικούς εμπορικούς δρόμους και στην παραλιακή Ελευθερίου Βενιζέλου.
Οι κάτοικοι του χωριού Γέργερη, ντυμένοι με προβιές, ζωσμένοι με κουδούνια και με μουτζουρωμένα πρόσωπα και χέρια, βγαίνουν στους δρόμους και επιδίδονται σε έναν «αρκουδίστικο χορό». Δεμένοι μεταξύ τους με σχοινιά, ο ένας ακολουθεί τον άλλο, τρέχουν, χορεύουν, σατιρίζουν, χειρονομούν, δημιουργώντας με τους ήχους και τις κραυγές τους ατμόσφαιρα έκστασης και μέθης.
Πηγή: travelstyle.gr
.jpg)
